Schuldhulp dreigt uit balans te raken

1. Wat is er aan de hand?

• Ongeveer 1 op de 3 nieuwe schuldregelingen eindigt in een zogenoemd nulaanbod: er wordt géén aflossing gevraagd.

• Voor een alleenstaande in de bijstand kan dit gemiddeld €1.200 minder aflossing over 18 maanden betekenen.

• Tegelijkertijd blijven gemeenten soms wél bedragen innen, bijvoorbeeld €68 per maand voor terugvorderingen.

• Dit schept ongelijkheid en kan de balans tussen schuldeisers en schuldenaren verstoren.

2. Juridische en praktische gevolgen

• Sinds 1 januari 2021 geldt de wettelijke 5%-regel: minimaal 5% van de schuld moet worden afgelost.

• In de praktijk gebruiken sommige partijen (zoals Recofa) andere rekenmethoden, waardoor rechterlijke uitspraken verschillen.

• Wie berekent, en volgens welke methode, kan dus direct bepalen of er wel of geen aflossing wordt gevraagd.

3. Problemen in de praktijk

• Toenemende vraag naar schuldhulp door nulaanbiedingen: wachttijden stijgen, dossiers worden complexer.

• Gemeenten werken verschillend: sommige bieden intensieve begeleiding, andere focussen op snelle schuldsanering zonder aflossing.

• Technologie (PSD2-banktoegang, digitale intake) maakt het makkelijker om berekeningen te automatiseren, maar kan leiden tot onjuiste of oneerlijke nulaanbiedingen.

• Economische factoren (inflatie, hogere vaste lasten, werkloosheid) verminderen aflossingscapaciteit en vergroten kans op nulaanbod.

4. Gevaren van het huidige systeem

• Nulaanbiedingen ondermijnen gedragsverandering: geen prikkel om schulden aan te pakken.

• Ongelijkheid: mensen met vergelijkbare schulden krijgen verschillend beleid afhankelijk van gemeente, rechter of methode.

• Risico op recidive: zonder aflossing en begeleiding is de kans groot dat mensen opnieuw schulden opbouwen.

5. Aanbevolen oplossingen

• Eenduidige berekeningsmethode voor het “vrij te laten bedrag” die aansluit op de 5%-regel.

• Combinatie van aflossen en begeleiding: bijvoorbeeld acht tot achttien maanden intensieve budgetcoaching + kleine aflossing, daarna kwijtschelding.

• Gebruik van technologie, maar met menselijke toetsing, om fouten en uitsluiting te voorkomen.

• Samenwerking tussen overheid, gemeenten en schuldeisers om regels uniform te maken.

• Innovaties zoals micro-aflossingen en blended hulp (online + face-to-face begeleiding).

6. Wat jij kunt doen

• Controleer of jouw gemeente transparant rekent voor het vrij te laten bedrag.

• Vraag uitvoerige uitleg over het nulaanbod.

• Vraag eventueel juridisch advies als je vermoedt dat de 5%-regel wordt omzeild.

• Gebruik het beschikbare formulier om vrijblijvend hulp te vragen bij schuldhulpverlening.

7. Conclusie

Het huidige beleid leidt tot een verstoring van de balans in schuldhulpverlening. Zonder uniforme regels en voldoende begeleiding neemt het risico op recidive toe, en wordt financiële zelfredzaamheid ondermijnd. Een combinatie van begeleiding, kleine aflossingen en duidelijke rekenregels is nodig voor een eerlijk en duurzaam systeem.